مد چیست؟

  مد در اصل کلمه‌ای‌ ‌فرانسوی می باشد که البته در انگلیسی نیز به کار می رود. ریشه‌ اصلی‌ آن به لاتین و شاید قبل از لاتین به رم باستان برمی‌گردد که از‌ مدگرفته شده است.

واژه مد در لغت‏ به معنای سلیقه، اسلوب، روش و شیوه و… به کار می‏رود و در اصطلاح ، عبارت است از روش و طریقه‏ای موقتی که براساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه و سبک زندگی از جمله شکل لباس پوشیدن، نوع آداب پذیرایی و معاشرت و معماری خانه و… را تنظیم می‏نماید.

بنابراین، می‏توان گفت: مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مکرر همه یا بعضی از افراد یک جامعه می گویند که منجر به گرایش به انجام رفتاری خاص یا مصرف کالای به خصوصی یا در پیش گرفتن سبکی خاص در زندگی می‏شود.

در بستر زبان فارسی واژه مد معنایی منفی یافته میباشد و اگر الگوی رفتاری در میان مردم رواج یابد ، از اصطلاح “رسم شدن” یا “باب شدن”استفاده می شود.

نگاه متولیان فرهنگی نیز در خصوص مد یکسره منفی بوده است. با این حال مد راهی است برای شکستن قالب های فرهنگی که گاهی به گسترش و توسعه ی آن کمک بسیاری میکند .

از منظر روانشناسی، گسترش مد ،ریشه در یکی از نیازهای آدمی دارد این نیاز »میل به تثبیت«  نامیده می شود. ساده ترین جلوه ی این نیاز، تمایلی است که همه ما در به نمایش گذاشتن و خودنمایی  نشان می دهیم.

میل به تثبیت در واقع با تلاش فرد برای اثبات »فردیت« و شخصیتش همراه می باشد.  او برای نیل به مقصود در مرحله اول سعی می کند الگویی برای خود بیابد. این الگو در وهله اول اعضای خانواده  هستند. انتخاب الگویی عمومی از سوی افراد و تلاش برای شبیه سازی ظاهری به این الگو در واقع عامل پیدایش و رواج پدیده مد است .

مُد و مُدگرایی :

مد و مد گرایی ، پدیده ای است که کمابیش در میان همه اقشار جامعه وجود دارد ؛ اما در این میان، جوانان و نوجوانان بیش از دیگران به «مُد» اهمیت می دهند و «مُدگرا»می باشند .

امروزه جوانان با گسترش وسایل ارتباط جمعی و فناوری های جدید رایانه ای، ارتباطات گسترده ای با جوامع و فرهنگ های گوناگون پیداکرده اند  و موقعیت آنها در شناخت و فهم ارزش ها، باورها و انتخاب هنجارهای مطلوب، پیچیده تر و مشکل تر شده است و چه بسا زمینه های موجود، باعث شده تا جوانان و نوجوانان به رفتارها و هنجارهای متضاد با ارزش های جامعه خویش روی آورند.

یک روز مانتوهای بلند و روز دیگر مانتوهای کوتاه، یک روز آرایش موی سر به سبک آلمانی و روز دیگر موهای بلند و اصلاح نشده، زمانی شلوارهای با پاچه گشاد که روی زمین کشیده می شود، و زمانی دیگر، شلوارهای تنگ و کوتاه، مُد می شوند.

اگر از این همه افرادی که عادت کرده اند رفتار و نوع و سبک لباسشان را طبق آخرین مدهای رایج تنظیم کنند، بپرسید که به چه علت این کار را کرده اند،به سختی بتوان پاسخ متقاعد کننده ای شنید، جز آن که: «همه می کنند!» ،«خُب، قشنگه!»، «برای این که مُده!»، و…

این پاسخ ها گرچه سطحی به نظر می رسند، اما در یک تحلیل روان شناختی نشان دهنده نوعی از «تعلّق گروهی»، «نوجویی»و گرایش جوانان به «امروزی شدن» است .

گستره مد :

گستره مُد به اندازه گستره زندگی انسان است و تمامی شئونات آن را دربر می گیرد. تغییرات مُدگونه، درعلوم و فنون، نظریه ها، گرایش به جنبه های مختلف علمی، الگوهای تربیتی، سبک منش و رفتار، پوشش، آرایش، محیط آرایی و … قابل تسرّی است

پوشاک و آرایش، شاخص کالای مُد شونده:

با وجود آن که مُد و مُدگرایی کُل گستره زندگی اجتماعی را دربر می گیرد، پوشاک و سبک و شیوه آرایش، شاخص ترین کالای مُد شونده محسوب می شود وتاثیر بسزایی رادر این زمینه ایفا میکنند .

عوامل و زمینه های مُدگرایی :

عوامل و زمینه های مُدگرایی میتواند عوامل بسیاری را شامل شود ،در یک نگاه کلی و جامع نگر، مُدگرایی را می توان متاثراز عوامل و زیرساخت های تاریخی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روان شناختی دانست.

ریشه های تاریخی مدگرایی به سال های بسیار دور برمی گردد.

با نگاهی به تاریخ ایران، در عصر سلطنت فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه که پای ایرانیان به فرنگ باز شد، تا عصر رضا شاه که دوره حسّاسی را در تاریخ ایران رقم زد، فصل متفاوتی در مدگرایی ایرانیان گشوده شد. از آن زمان که رضا شاه با سلطه سیاسی بر کشور، نحوه و شکل لباس پوشیدن مردم ایران را تغییر داد، تاکنون، مُدهای مختلف در ایران (و بخصوص در بین قشر جوان)، رایج گردیده است .

مدگرایی و غرب گرایی :

گرچه مدگرایی و غرب گرایی دو مفهوم جدا از هم و دارای تعریف متمایز از یکدیگرند، اما سیر تحولات تاریخی ـ اجتماعی در ایران به گونه ای سرنوشت این دو مفهوم را با هم گره زده است که هرگاه سخن از مدگرایی به میان می آید، مفهوم غرب گرایی نیز به ذهن میرسد زیرا پس از رشد تکنولوژی در اروپا، سنّت ها مورد انتقاد قرار گرفت و جامعه به تدریج، اندیشه ها، طرز زندگی و نوع لباس را تغییر داد .

همین طور در ایران و کشورهایی نظیر آن، رشد صنعت در رأس شعارها قرار گرفت و خیلی زودتر از آن، نوع تفکر، طرز زندگی و آداب لباس پوشیدن، دستخوش تغییر شدند .

میل به اروپایی شدن در جامعه ایرانی باعث شد که به جای بازسازی و نوسازی چارچوب اقتصادی ـ اجتماعی جامعه خود، به نماها و نمادها و ظواهر صنعتی شدن توجه شود که مهم ترین نمای اروپایی شدن، پوشیدن لباس های اروپایی و ترویج مدهای غربی به شمار رفت .